BAKAKALIRIM ÇEKİLEN FİLMİLERİN ARDINDAN...

24 Mart 2021 Çarşamba 08:50

Yarın Dünya Şiir Günü. Biz de bu vesileyle karakterlerini gerçek ya da kurgusal şairlerden

seçen, dizelerin ardındaki ruh ve bedenlerde dolaşan, lirik, hüzünlü, trajik ve şairane öyküler barındıran filmleri derledik. İşte dizelerin izini süren ve zihinlerde yer etmiş yabancı ve yerli yapımlar...

1. PATERSON
Yola dizilmiş mısralar…

Vizyona çıktığında bu filmle ilgili şunları yazmıştım: “Ana karakteri; şairleri, dolayısıyla mısraları arasında ‘Evkaftaki memuriyetim’ de olan Orhan Veli’yi ve diğer bütün kalemdaşlarını akla getiriyor. Çünkü Jim Jarmusch’un yapıtı bir otobüs şoförü olan ve gün boyu işini yaparken yazdığı şiirleri zihninde kendisine refakat eden bir şairin sakin hayatından pasajlar aktarıyor.” Son dönemin yükselen yıldızı Adam Driver’ın şoförü canlandırdığı film şairlere layık bir yapıt…

2. POSTACI / IL POSTINO
Bak ‘postacı’ âşık oluyor

İtalya’da sürgünde olan Şilili şair Pablo Neruda’yla bir postacının dostluğu... Bu birliktelik, Neruda’nın kimi tüyolarıyla postacının içindeki şairin ortaya çıkmasına yardımcı olacaktır. Michael Radford’un imzasını taşıyan ve Neruda’yı Philippe Noiret’nin canlandırdığı çalışmada ‘postacı Mario’ rolündeki Massimo Troisi’nin filmin gösterime çıktığı yıl (1994) hayatını kaybetmesi, o dönemin en trajik olaylarındandı.

3. CYRANO DE BERGERAC
‘Burun farkı’yla yazılan dizeler

Cesur ve romantik bir silahşor; üstüne üstlük şairane bir yapısı var. Ama son derece büyük burnu kadınların kalbini çalmasına engel. Güzeller güzeli Roxane’a âşıktır ama birliğindeki genç Christian da aynı kadına ilgi duyar. Bu aşkın kendisi için bir yere varmayacağını düşünür ve Christian’a yardım etmek amacıyla onun yerine Roxane’a şiirler yazar. Edmond Rostand’ın bu ölümsüz eserinin en iyi uyarlaması kabul edilen yapımı Jean-Paul Rappeneau yönetti. Gerard Depardieu, Anne Brochet ve Vincent Perez başrolleri paylaştı.

4. PARLAK YILDIZ / BRIGHT STAR
Yıldızların altında…

26 yaşındayken hayata veda eden ünlü İngiliz romantik şair John Keats (1795-1821) ve büyük aşkı Fanny Brawne’nin ilişkisini anlatan film, görselliğinin yanı sıra gönüllere seslenen yapısıyla dikkat çekiyor. Ben Whishaw ve Abbie Cornish ikilisinin performanslarıyla sürükledikleri bu ‘şiirsel’ yapımın yönetmeni Jane Campion’dı.

5. MUTLU PRENS / THE HAPPY PRINCE
Oysa herkes öldürür sevdiğini

Oscar Wilde’ın cinsel yönelimi nedeniyle ahlaksızlıkla suçlanması ve bu yüzden yattığı hapishaneden çıkışından sonra yaşadıkları... Avrupa’nın çeşitli kentlerindeki ‘sürgün’ hayatı, bir yandan bozulan sağlığı, öte yandan ekonomik çıkmazları, bu ortamda korumaya çalıştığı yaratıcılığı ve onuru… Ünlü oyuncu Rupert Everett’ın iğneleyici üslubuyla tanınan Wilde’ı kendisinin canlandırdığı 2018 tarihli ilk yönetmenlik denemesi, çarpıcı bir sanatçı portresine dönüşüyor.

6. SESSİZ BİR TUTKU / A QUIET PASSION
Ki ben hep sevdim…

Amerikan edebiyatının en büyük şairlerinden sayılan Emily Dickinson’ın hayat serüveni... İngilizlerin şiirsel filmleriyle tanınan yönetmeni Terence Davies’in yönettiği yapımda şairin gençliğini Emma Bell, yetişkinliğiniyse Cynthia Nixon canlandırıyor.

7. ELLING
Halk şairi!

40 yıldır hayatını ve evini paylaştığı annesi ölen ve hayatı altüst olan bir adam: Elling. Psikiyatri kliniğine yatar ve burada kendisiyle zıt karaktere sahip olan Kjell’le odasını paylaşır. İki yıllık bir sürecin ardından ikili doktorların kararıyla deneme mahiyetinde küçük bir apartman dairesine yerleştirilir. Derken Elling şiir yazabildiğini fark eder, ünlü bir şairle arkadaşlık kurar ve yazdığı şiirleri süpermarketlerdeki yiyecek paketlerini yerleştirerek ‘dolaşıma’ sokar! Peter Naess imzalı Kuzey’in kendine özgü mizahıyla bezeli hem hüzünlü hem de komik ve derin bir yapım…

8. TUTKUNUN ŞAİRLERİ / TOTAL ECLIPSE
Cehennemde bir mevsim

Fransız edebiyatının iki muhteşem şairi, Paul Verlaine ve Arthur Rimbaud’nun tutkulu ilişkilerinin öyküsü. İkilinin Paris ve Brüksel günlerinden kesitler sunan film, orta yaşlı ve evli büyük bir şairle kendisine yolladığı şiirlerle zekâsından etkilendiği uçarı ve genç bir meslektaşı arasındaki birlikteliğin izlerini sürüyor. Agnieszka Holland’ın bu filminde o dönem henüz 21 yaşında olan Leonardo DiCaprio, Rimbaud rolünde muhteşem bir performans ortaya koyuyor. Filmde Verlaine rolündeyse David Thewlis oynuyor.

9. TOM VE VIV / TOM & VIV
‘Çorak Ülke’nin acıları

Amerikalı şair Thomas Stearns Eliot’la karısı Vivienne Haigh-Wood’un gel-gitlerle örülü ilişkisi. Sonu akıl hastanesine uzanan bu trajik evliliğin acılı d önemeçlerinde dolaşan Brian Gilbert imzalı yapımda ünlü şairi Willem Dafoe canlandırıyor. Karısı Vivienne rolündeki Miranda Richardson ise ortaya koyduğu performansla ‘En İyi Kadın Oyuncu’ dalında Oscar’a aday gösterilmişti.

10.SYLVIA

Protesto edilen film

Yetenekli bir şair olan Sylvia Plath’ın yazar Ted Hughes’le tanışmasını, evlenmesini ve peşi sıra ilişkilerine gölge düşüren meselelerin yavaş yavaş kıyıya vurma aşamasını ve depresyon sürecini anlatan yapımın yönetmeni Christine Jeffs’ti. Filmde Plath’ı Gwyneth Paltrow, Hughes’ü de Daniel Craig canlandırıyordu. Çiftin kızları Freida Highes filmi beğenmeyerek yazdığı şiirle protesto etmişti.

BUNLAR DA VAR...

11. Şiir / Shi / Yön: Lee Chang-dong

12. Ölü Ozanlar Derneği / Dead Poets Society / Yön: Peter Weir

13. Neruda / Yön: Pablo Larrain

14. Papusza / Yön: Joanna Kos-Krauze ve Krzysztof Krauze

15. Howl / Yön: Rob Epstein ve Jeffrey Friedman

16. Narın Rengi / Sayat Nova / Yön: Sergei Parajanov

17. Anaokulu Öğretmeni / The Kindergarten Teacher / Yön: Sara Colangelo

18. Wilde / Yön: Brian Gilbert

19. Kuzgun / The Raven / Yön: James McTeigue

20. Pandaemonium / Yön: Julian Temple

‘RÜYA’LARDA BULUŞURUZ...

Aziz Nesin’in “Bizde her üç kişiden dördü şairdir” tespitine (!) rağmen sinemamız şairleri perdeye taşıma konusunda pek istekli davranmamıştır. Sinema-şair buluşmasının şahikasıysa son derece başarılı bir yapım olan ‘Kelebeğin Rüyası’dır. Yılmaz Erdoğan imzalı film kadri bilinmemiş Zonguldaklı iki şairin; Muzaffer Tayyip Uslu ve Rüştü Onur’un hikâyelerini anlatır. Keza Biket İlhan’ın yönettiği ‘Mavi Gözlü Dev’ Nâzım Hikmet’in Bursa Hapishanesi döneminden kesitler aktarır. Onur Ünlü’nün ‘Beş Şehir’i belki içerik olarak değil ama isim olarak şair Tanpınar’ın ünlü kitabına göndermede bulunur. Mehmet Emin Yıldırım imzalı son dönem filmlerinden ‘Şair’, isminin aksine psikoloji temalı romanlar kaleme alan bir yazarın yaşadıklarını anlatır. Yönetmenliğini Cengiz Karabekir’in üstlendiği ‘Merhaba Güzel Vatanım’ ise Nâzım Hikmet’le Ahmet Ümit’in hayatlarındaki Moskova dönemlerinde dolaşıyordu. Metin Avdaç imzalı ‘Sabah Yıldızı: Sabahattin Ali’ de ünlü şair ve yazarımızın öyküsünü anlatan bir belgeseldi…

UĞUR VARDAN (HÜRRİYET/20.03.2021)

Konuk Yazar

BAKAKALIRIM ÇEKİLEN FİLMİLERİN ARDINDAN...

Diğer Yazılar