GÖZLERİN (ZÜLFÜ LİVANELİ)

08 Şubat 2022 Salı 12:26

Oyuncu Tunç Okan, 1974’te yönetmenliği de denemeye karar veriyor ve bir gazete haberinden yola çıkarak dar bütçeyle, imece usulü Otobüs filmini çekiyor.

Bir ilk film için beklenmedik ölçüde övgüler alan ve Batı’nın göbeğinde uygarlık denen yutturmacanın ellerinde gülünç duruma düşen Anadolu insanını anlatan Otobüs, sansürcülerin hoşuna gitmiyor, Türkiye’de gösterimi yasaklanıyor.

Devamında Danıştay kararıyla izlenebilen film siyasi yanıyla manşetlere çıkarken yeni bir ismi de vitrine koyuyor: Zülfü Livaneli.

12 Mart Darbesi’nden sonra İsveç’te sürgün hayatı yaşayan Livaneli, o zamanki kartviziti Ömer Zülfü Livaneli’yle piyasaya adımını atıyor. Dört yıl sonra uzunçalar halinde yayınlanan Otobüs’ün ‘soundtrack’i, öncülerinden biri olacağı yerli film diskografisine armağan ettiği ilk yapıt oluyor Livaneli’nin.

Livaneli, uzun süre devletin baskısıyla ve TRT’nin ağır sansürüyle uğraşmak zorunda kalıyor, yapıtları sürekli engelleniyor; buna rağmen zamana ayak uydurmayı düstur edinerek, gelenekten olabildiğince yararlanıp geçmişi geleceğe taşımayı başarıyor.

Devamında, kayıtları Stockholm’de bitirilmiş, kalıpları Paris’te hazırlanmış, Kapağı Abidin Dino tarafından tasarlanmış, Hamburg’da plağa basılmış, 1984 tarihli Ada albümüyle Türkiye, sürgünden dönen Livaneli’yle tanışıyor. Kardeşi Ferhat Livaneli ile yabancı müzisyenlerin desteğiyle Ada albümünü yayınlıyor. 1984’te uzunçalar halinde çıkan Ada, Livaneli’nin ünlü şairlerin dizelerine ve kendi sözlerine yazdığı sekiz besteden oluşuyor.

Burada aynı yılın sonbaharında farklı kapakla basılıyor Ada; Attila Özdemiroğlu’nun yeni şirketi ART’ın ilk plağı olarak.

Livaneli’nin önceki albümlerine pek benzemiyor Ada. Bağlama yok, türkü yok.

Albümdeki çoğu gitarla yapılmış bestelerden Gözlerin bir adım öne çıkıyor ve şairlerin sevilen yapıtlarına yazılmış melodiler arasında Livaneli imzalı aşk şarkısı olarak çok seviliyor.

Livaneli, Gözlerin’le ilgili bilgi verirken, daha önce Stockholm’de Yılanı Öldürseler filmi için yazdığı ezginin üzerine Paris’te sözleri oturttuğunu, beste üzerine söz eklemenin çok daha zor olduğunu, gitarla bu işi başardığını anlatıyor. Livaneli’den önce Maria Farantouri’nin 1982’de Yunanca sözlerle ‘Mila Siga’ adıyla plağa okuduğu Gözlerin’i daha sonra Livaneli’ye saygı albümü için Yeni Türkü de yorumluyor.

Gözlerin’in başarısından sonra Livaneli’nin bağlamadan senfoni orkestralarına uzanacak yolculuğu başlıyor.